Gençlerde azalan mutluluk, artan öfke: Bozulan psikolojimiz nasıl düzelir?

Son yıllarda gençlerin olumsuz duygulara yönelik eğilimlerinin artması dikkat çekiyor. Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Hakan Türkçapar, bu durumu aşmak için psikolojik sağlamlık ve sosyal destek ağlarının güçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Gallup’un dünyanın hemen bütün ülkelerini kapsayan 2025 Dünya Mutluluk Raporu’na göre Türkiye, küresel mutluluk sıralamasında 137 ülke arasında 94. sırada yer alıyor. Diğer yandan “Dün çok güldünüz veya çok gülümsediniz mi? Dün kendinizi saygıdeğer biri gibi hissettiniz mi? Dün dinlendiniz mi? Dün ilginç bir şeyler öğrendiniz ya da yaptınız mı? Dün gününüzün çoğunda keyifli hissettiniz mi?” sorularına verilen yanıtlarla oluşturulan olumlu yaşantılar indeksinde ise Türkiye, maalesef Kuzey Kıbrıs, Lübnan, Yemen ve Afganistan ile birlikte en düşük olumlu yaşantıya sahip ülkeler arasında yer alıyor. Yemen, Lübnan ve Afganistan’ın koşulları düşünüldüğünde, Türkiye’nin bu denli alt sıralarda yer almasını salt ekonomi, refah, maddi koşullar ya da eğitim düzeyi ile açıklayabilmek mümkün değil. Mutlulukla ilgili bilimsel çalışmalara baktığımızda bu durumun toplumsal ve bireysel psikolojik etkenlerle ilişkili olabileceği sonucuna ulaşabiliriz. GENÇLERİN DURUMU? Bu istatistikler maalesef, psikolojik açıdan ülkemizde olumsuz bir tablo olduğuna işaret ediyor. Daha da çarpıcı olan ise bu çalışmaya göre, Türkiye’nin genç nüfusun sosyal destek algısında en düşük puanları alan ülkelerden biri olması. Bu bulgular; gençlerde yaygınlaşan umutsuzluk, karamsarlık ve öfke halini anlamak açısından önemli ipuçları sunuyor. Raporun “genç yetişkinlerde sosyal bağlantılar” başlıklı bölümünde, Türkiye’nin genç nüfusunun sosyal destek algısında dünyadaki en düşük iki ülkeden biri olduğu vurgulanıyor. Gençlerin çoğu, zor durumda kaldıklarında yardım isteyebilecekleri yakın birini bulamadıklarını da ifade ediyor. Bu yalnızlık ve bağlantı eksikliği; depresyon, anksiyete ve öfke gibi duygusal sorunlara zemin oluşturabilir. OLUMSUZ DUYGULAR, ÖFKE VE PROTESTO Aynı zamanda Türkiye, “olumsuz duyguların” (öfke, endişe, üzüntü) en sık yaşandığı ülkeler arasında da ön sıralarda yer almakta. Bu durum, özellikle gençler arasında artan toplumsal memnuniyetsizliğin ve protesto davranışlarının psikolojik altyapısını anlamak açısından önemli bir yer: Öfke, sıklıkla karşılanmamış ihtiyaçların ve hedeflerine dönük yaşanan engellenmenin bir ifadesidir. Bu bağlamda; geleceğe dair belirsizlik, ekonomik güçlükler, sosyal sorunlar gibi etkenler her insanda olduğu gibi genç bireylerde de öfke tepkilerini yoğunlaştırabilir. Yaşlı nüfusa kıyasla sosyal yalıtım, toplumsal güvensizlik ve anlam kaybı gibi psikolojik nedenler de gençlerin psikolojisini daha çok etkileyebiliyor. NE YAPILABİLİR? Bu tabloya karşı psikolojik alanda çok yönlü ve sistematik müdahaleler gerekmektedir. Bu anlamda gençler arasında sosyal destek ağlarını güçlendirmek atılabilecek ilk adım olabillir. Okullarda ve üniversitelerde akran destek sistemlerinin kurulması, rehberlik hizmetlerinin psikolojik sağlamlık odaklı yapılandırılması ve ruh sağlığı hizmetlerine erişimin yaygınlaştırılması önem taşıyor. İkinci olarak; genç bireylerde umut, kontrol ve anlam duygusunu yeniden inşa etmeye yönelik psikolojik müdahaleler de önemli ve öncelikli. Pozitif psikoloji temelli müdahaleler, farkındalık ve gençlerde idealizm gelişimini güçlendirici yaklaşımlar, gençlerin değer odaklı bir yaşam oluşturmalarına katkı sunabilir. Üçüncü olarak; ülke çapında uygulanacak ruh sağlığı politikaları sadece klinik müdahalelerle sınırlı kalmayıp toplum düzeyinde psikolojik iyi oluşu desteklemeli, kuralların çalışan ve hak edenden yana olduğu algısının desteklenmesine odaklanmalıdır. Sorunu olan gençler için ise; psikolojik ilkyardım eğitimleri, yerel düzeyde sosyal bağlantı projeleri ve gençlerin öz-yeterliklerini destekleyen mikro projeler, spor ve sanat olanakları gibi toplumsal müdahaleler de bunlara eklenebilir. ÖZETLE... Sonuç olarak, Dünya Mutluluk Raporu 2025’in verileri, Türkiye’de toplumunun genelinde ve özellikle gençler arasında artan bir psikolojik krize işaret etmektedir. Bu kriz, yalnızca birey odaklı tedavi veya terapiyle değil; sosyal, ekonomik ve kültürel bağlamı da dikkate alan bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Gençlerin yalnızca öfkesini değil, potansiyelini de görebilen; onları yargılamadan dinleyen ve iyiye ve gelişmeye doğru yönlendiren bir toplumsal yapı, bu olumsuz eğilimi pekala tersine çevirebilir.